вторник, 30 августа 2011 г.

Müqəddəs Ramazan bayramınız mübarək!




Azərbaycan xalqını bü müqəddəs Ramazan bayramı münasibətilə təbrik edirəm.
Bu dünyanın nemətlərindən xalqımıza iman, sağlamlıq və sevinc, sülh və əmin-amanlıq, halal ruzi və bərəkət arzulayiram. Axirət üçün isə Allahın mərhəmətinə qovuşaraq Cənnət rahatlığı və əbədi sevinci arzulayıram. Oruc tutanların orucu qəbul olsun, dua edənlərin duası müstəcab olsun, inşəallah! Allah bizləri bu gözəl ayda nazil olan Qurani-Kərimi oxuyanlardan və ona əməl edənlərdən qərar versin, inşəallah! Amin!





P.S. Axır aylarda işlərim çox olduğundan bloqumda yazılarımı dayandırmalı oldum. Ümid edirəm ki, inşəallah, bir müddətdən sonra bir az boşalacam və yazdığım dərslərə davam edəcəm.

воскресенье, 1 мая 2011 г.

İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 5


Salam,

İnternetdə azərbaycan dilində olan dərsləri axtarıram. İstəyirəm dərslər tapım, və onların siyahısını öz bloqumda yerləşdirim.
Fikirləşirəm ki, hər kəs virtual aləmdə doğma dilimizdə dərslər yazıb istifadəçilərə təqdim edirsə, dəstəklənməlidir. Arzulayıram ki, Azərbaycan dilində dərslər çoxalsın. Millətimizin də azəricə online mənbələrdən maariflənmə imkanları genişlənsin.


Bu mövzuya davam edirəm.

Daha bir maraqlı saytla rastlaşdım. O, http://www.shagird.info/ linkdə yerləşir. Adında isə Shagird.az qeyd olunub. Bu sayt haqqında özüm yazmaq istədim, lakin onlaın özləri haqda dediklərini burada qeyd etsəm, tam kifayəttdir.

"Salamlar!
Bizim bu saytı yaratmaqla özümüz üçün xobbi kimi seçdiyimiz internet dizayn və proqramlaşdırmanın xeyriyyəçilik naminə istifadə olunmasını istəmişik. Kiçik bir kollektiv olaraq, biz istəyirik ki, Azərbaycan dilində olan, informasiya ilə dolğun bir sayt yaradaraq, insanlara yardım edək.
Ümidvaram bu sayt Sizlərə yardım edəcək!
Hörmətlə, Shagird.az"

Mən isə onlara bu işdə uğurlar arzulayıram.



Bundan əvvəl tapdığım internetdə yerləşdirilən dərslər siyahısına bloqumun bu səhifələrində baxa bilərsiniz -
  "İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 4" -  http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/04/internetde-azerbaycan-dilinde-dersler-4.html
  "İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 3" - http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/03/internetd-azrbaycan-dilind-drslr-3.html
  "İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 2" - http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/03/in-2.html

суббота, 23 апреля 2011 г.

İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 4


Salam,

İnternetdə azərbaycan dilində olan dərsləri axtarıram. İstəyirəm dərslər tapım, və onların siyahısını öz bloqumda yerləşdirim.
Fikirləşirəm ki, hər kəs virtual aləmdə doğma dilimizdə dərslər yazıb istifadəçilərə təqdim edirsə, dəstəklənməlidir. Arzulayıram ki, Azərbaycan dilində dərslər çoxalsın. Millətimizin də azəricə online mənbələrdən maariflənmə imkanları genişlənsin.


 Bu mövzuya davam edirəm.


Azərbaycanda ən azı mən rastlaşdığım proqramlaşdırma haqqlnda hansısa mərhələnin bütöv kursunun ilk video dərsləri işıq üzü gördü. Bu çox sevindirici haldır. Bu kursu hazırlayan Əliyev Nəsirdir. Mündəricatından göründüyü kimi bu kursda TurboPascal haqqında lazımi məlumatlar verilir.


1.Giriş

İlkin nəzəri hissə:
2.Kompilyator,Kompilyatorun işləmə prinsipi,Kompüterinizə Turbo Pascal Kompilyatorunun yüklənməsi.
3.İdentifikatorlar,Açar Sözlər.
4.Dəyişənlər,Tiplər.
5.Turbo Pascal-da riyazi əməllər və müqayisə əməlləri.
6.Turbo Pascal-da proqramın quruluşu (strukturu).

Praktiki hissə:
7.Writeln, Readln Operatorları və onlarla iş.
8.Sabitlərin, Dəyişənlərin elan olunması və işlənməsi.
9.İF şərt operatoru və istifadəsi.
10.Şərt zamanı And , OR açar sözlərindən istifadə.
11.Bəzi lazımlı Funksiyalar və Kvadrat tənliyin həll edilməsi alqoritmi.
12.CASE operatoru.
13.Dövr operatorları.FOR Dövr operatoru.
14.Ön şərtli WHILE , son şərtli REPEAT dövr operatorları.
15.Birölçülü massivlər.
16.İkiölçülü massivlər
17.Simvol tipi,Sətr tipi.
18.Sətrlərlə iş üçün Funksiya , Prosedurlar.
19.İstifadəçi Alt proqramları (Funksiya , Prosedurlar) və onların yaradılması.
20.Turbo Pascalda mtandart modullar.
21.Modulların Strunkturu və yaradılması.
22.Fayllar,Məntiqi və Fiziki fayl.
23.Fayllarla iş.
24.Yazı tipi,WITH instruksiyası.
25.Çoxluqlar və onlarla iş.


Düzdür, mən özüm bu video-kursu izləməmişəm, lakin inanıram ki Əliyev Nəsirin dərsləri bu dili öyrənib proqramlaşdırmaya başlamaq istəyənlər üçün çox faydalı olar. Üstəgəl münasib qiyməti var - 15 manat.

Daha geniş məlumatı bu linkdən əldə edə bilərsiniz:  http://coder.az/dvd/1/index.php


Bundan əvvəl tapdığım internetdə yerləşdirilən dərslər siyahısına bloqumun bu səhifələrində baxa bilərsiniz -
  "İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 3"  - http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/03/internetd-azrbaycan-dilind-drslr-3.html 
 "İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 2" -  http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/03/in-2.html


среда, 6 апреля 2011 г.

Android üçün MonoDroid 1.0 artıq hazırdı


Artıq C# dilindən istifadə edən proqramçılar Android planşetlər və smartfonlar üçün MonoDroid 1.0 vasitəsilə yaza bilərlər. Bu paketə Visual Studio 2010 üçün plagin daxildir.


http://mono-android.net/

Sınamaq üçün demo versiyanı bu ünvandan yükləmək olar:
http://mono-android.net/DownloadTrial

MonoDroid-i öyrənmək üçün bu linklə başlamaq olar.
http://mono-android.net/Tutorials/Hello_World

понедельник, 4 апреля 2011 г.

2011-ci ildə Google planetin ən bahalı markası oldu

2011-ci ildə nüfuzlu Britaniya şirkətini Brande Finance-nin reytinqinə əsasən Google 44,3 milyard dollar dəyərində göstəricisiylə planetin ən bahalı markası oldu. İkinci yeri isə Microsoft şirkəti tutub.



Brand Finance-nin icraçı direktoru Devid Heyin sözlərinə görə, on liderdən beşi texnoloji şirkətidir. Bu da  onun göstəricisidir ki, brendin inkişafı üçün texnoloji innovasiyaların fasiləsiz tətbiq edilməsi və yayılması  vacibdir.

Tam siyahıya bu ünvada baxmaq olar: http://brandirectory.com/league_tables/table/global_500_2011

пятница, 1 апреля 2011 г.

JQuery 1.5.2 istifadəçilərə təqdim edildi


JQuery 1.5.2. 
2011-ci il martın 31-i çoxlarının bəyəndiyi pulsuz JQuery kitabxanasının yeni 1.5.2 versiyası işıq üzü gördü və istifadəçilərə təklif edildi.


Yeni versiyanı bu ünvanda yükləmək olar:
http://blog.jquery.com/2011/03/31/jquery-152-released/

JQuery - JavaScript dilinin pulsuz kitabxanasıdır (hazır funksiyalar toplusu). Əsasən HTML və JavaScript arasında olan qarşılıqlı əlaqənin üstündə formalaşan və bunu asanlaşdıran bir alətdir. Çox asanlıqla DOM elementlərilə və atributlarla işləmək imkanı yaradır. Bundan əlavə Ajax texnologiyası üçün asan bir API təklif edir.

Daha geniş məlumatı JQuery-nin rəsmi saytından əldə edə bilərsiniz: http://jquery.com/

суббота, 19 марта 2011 г.

Lətifələr - 3

Lətifələr dinləmək istəyəndə və ya onları internetdə oxuyanda, təəssüf ki, tez-tez əxlaqsız mövzulara aid olanlarla rastlaşırıq. Belə bir fikirə gəldim ki, ara-bir əxlaqlı lətifələrdən bir neçəsini bloqumda yazım.

Nozruz bayramınız mübarək olsun! Yazın gəlişi münasibəti ilə sevinciniz bütün il boyu sizinlə gələn yaza qədər qalsun! Süfrəniz bol, diliniz şirin, əhvalınız xoş olsun! Bayramla əlaqədar çalışdım daha çox lətifə yazım.

*  *  *

İki bit görüşür. Bitin biri o birisindən soruşur:
- Neçə gündür hardasan?
- Elşənin başında.
- Bəyəm Elşən kecəl deyil?
- Sürüşürdüm.

*  *  *

Gecə yarısı evden şübhəli səslər eşidilir. Səsə qalxan kişi həyəcan içində arvadını oyadir.
- Ay arvad, deyəsən axı evə oğru girib? Hər ehtimala qarşı dur, paltarını geyin.
- Yaşıl paltarımı geyinim, yoxsa qırmızını?

*  *  *

Biri dostuna deyir:
- Bizə bir nəfərlik istirahət zonasına bilet veriblər. Bəs nə edək? Biz ailəliklə dincəlmək istəyirik axı?
- Əgər siz ailəliklə dincəlmək istəyirsinizsə, qaynanı ora yollayın.

*  *  *

Arvad ərindən soruşur:
- Əzizim, bizim "Necə yüz il yaşamaq olar?" kitabımızı görməmisən.
- Mən onu beş günlük gizlətmişəm. Axı anan bayram günləri bizdə qalacaq.

*  *  *

Arvad ərindən psixiatora şikayət edir:
- Mənim ərim gündəlik yazır. Və orada mənim bütün səhvlərimi qeyd edir. Hətta xırda belə xətalarımı da yazır.
- Narahat olmayın, burada qorxulu bir şey yoxdur.
- Başa düşürsünüz, ərim gündəliyi bir həftə qabağa yazır.

*  *  *

Arvad ərindən soruşur:
- A kişi, bizə iki hörmətli ailədən, Atabəylərovlardan və Səmədxanlılardan elçiliyə gəliblər. Qızımızı onlardan birinə verməliyik. Sən nə deyirsən. Görəsən hansı ailənin bəxti gətirəcək.
- Səmədxanlıların bəxti gətirəcək. Qızı isə Atabəylərovlara verəcəyik.

*  *  *
Arvad ərinə:
- Mən kor və kar olmuşam sənə ərə gələndə.
- Görürsən əzizim, mən səni hansı xəstəliklərdən sağaltmışam.

*  *  *
Xəstə həkimdən soruşur:
- Doğru deyirlər ki, kök yemək gözə xeyirdi?
- Əlbəttə, siz heç eynəkli dovşan görmüsünüz?


*  *  *

Muzey işçisininə şiddətli cəva verildi. Onun səhlənkarlığı nəticəsində bir ay Maleviçin məşhur "Qara kvadrat" əsəri baş-ayaq asılmışdı.
*  *  *

Bir kişi meşədə azır və var güçü ilə qışqırır.
- Auuuu, kimsə məni eşidir?
Birdən onun qarşısına ayı çıxaır və soruşur:
- Nə qışqırırsan?
- Mee-eşədə azımışam. Fiki-irləşdim bəlkə kimsə var və məni eşidər?
- Bax mən eşitdim. Necə, rahat oldun?

*  *  *

Rüşvət almaq istəyən müəllim tələbəyə deyir:
- Siz həyəcənlanmayın. Narahat olmayın. Mənim üsulum çox sadədi. Qorxulu heç nə yoxdu. Mən sual verirəm, əgər cavab verə bilməsəniz ... hər şey aydındı.
- Bəs əgər cavab versəm?
- Onda ikinci sual verirəm, əgər cavab versən üçüncüsünü verirəm və ... hər şey aydın olana qədər.


*  *  *

Müasir cavan ailə.
Arvad seriala baxır, nə isə danışır. Sonra ərinə tərəf çönüb deyir:
- Təsəvvür edirsən. Mən deyəsən dəli oluram, televizorla danışmağa başlamışam.
Əri - kompüterə:
- Təsəvvür edirsən, arvadım televizorla danışır.



*  *  *

Qapı açılır və içəri cavan oğlan daxil olur.
- Salam, ata!
Ata kompüter arxasında oturub, və heç üzünü də çevirmədən soruşur:
- A bala, haralarda itib-batmışdın?
- Əsgərlikdə idim, ata ...

*  *  *

Fərsiz bir kənd sakini ova gedir və ayını öldürdüyünü iddia edir. Heç kəs inanmır. Lakin hamı ölü ayını gördükdə təəcüblə fərsizdən soruşurlar.
- Onun yarası yoxdur, sən ona neçə güllə atmısan?
- On dənə.
- Bəs o nədən öldü?
- Gülməkdən.





AĞILLI UŞAQLAR

- Müəllimə, insanı etmədiyi bir işə görə cəzalandırmaq olar?
- Yox, əgər eləməyibsə, olmaz.
- Müəllimə, mən ev tapşığını eləməmişəm.

*  *  *

Ata və bala küçə ilə gedirlər. Bu zaman onların üstünə bir it hürməyə başlayır.
Ata oğluna:
- Qorxma oğlum, sən bəs atalar sözünü eşitməmisən - "Hürən it adamı tutmaz"
- Mən o atalar sözünü bilirəm, bəs it onu bilirmi?

*  *  *

Müəllimə şagirdə:
- Pəncərəni bağla. Bayır soyuqdu.
- Guya pəncərəni bağlasam bayır isti olacaq.

*  *  *

- Ata, bizə məktəbdə dedilər ki, müharibədə aclıq illərində çörəyi kartla verirdilər.
- Bəli qızım elədi.
- Ata, bəş çörəkləri bankomata neçə yerləşdirirdilər.

*  *  *

Müəllimə şagirdə:
- Sən yenə də dərsə gecikdin.
- Müəllimə, oxumaq heç zaman gec deyil!

*  *  *

Ata oğlundan soruşur:
- Məktəb necədi, xoşuna gəlir?
- Orada bir qadın bizi otağa yığır və həmişə nəsə soruşur. Yəqin özü heç nə bilmir.

*  *  *

Müəllimə coğrafiya dərsində şagirddən soruşur:
- Əgər biz yer kürəsini ekvadtor xəttində deşsək, harda peyda olarıq?
- Dəlixanada.

*  *  *

- Ata, tap görüm ən çox gecikən qatar hansıdır?
- Bilmirəm oğlum, sən de.
- Keçən ildən mənə almağa söz verdiyin.


Ötən səhifələrdə lətifələr:
Lətifələr - 2  http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/03/anekdot-2.html
Lətifələr - 1 http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/02/anekdot-1.html


воскресенье, 13 марта 2011 г.

Proqramlaşdırma dillərini yaradanlar

Salam

Burada mən istəyirəm məşhur proqramlaşdırma dillərini yaradan tanınmış insanların şəkillərini yerləşdirim. Sonralar çalışacam onlar haqda ətraflı yazılar yerləşdirim.


C dili


Denis Riçi (Dennis MacAlistair Ritchie)
Məşhur C dilini yaradan. UNIX  sisteminin əsas yaradıcılarından biri.


Brayn Kernihan (Brian Wilson Kernighan)
Məşhur və uzun illər bestseller olan "C proqramlaşdırma dili" kitabının Denis Riçi ilə birgə müəllifi.



FORTRAN dili


Con Bekus (John Backus)
İlk yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dili olan FORTRANIN yaradıcılar qrupunun rəhbəri.



Java dili


Ceyms Qoslinq (James A. Gosling)
Məşhur Java dilinin müəllifi.


C++ dili

Byorn Straustrup (Bjarne Stroustrup)
Danimarkalı proqramçısı - məşhur C++ dilinin müəllifi.


C# dili


Anders Heylzberq (Anders Hejlsberg)
Bu isə bizim öyrəndiyimiz C# dilinin əsas yaradıcısı. Danimarkalı proqramçı tək bu işi ilə tananmamışdır. Onun yaratdığı Pascal kompilyatoru MS-DOS əməliyyat sistemində işləyən məhşur Turbo Pascal -ın əsasını təşkil etdi. Sonralar Borland şirkətində inqlabi interfeysi ilə və sairə üstünlükləri ilə sevilən Delphi -ni yaratdı. Əgər yanılmıramsa, interfeysin intellektual köməkçi sistemləri elə Delphi-dən başladı.



Pascal dili




Niklaus Virt (Niklaus Wirth)
İsveçrəli alim Virtin kompüter aləmində olan dəyəri danılmazdır. O əsasən Pascal proqramlaşdırma dilinin yaradıcısı kimi hamımızın yadımızda qalacaq. Bu dil o 1970-ci ildə yaradılıb. Dil görkəmli fransız riyaziyyatçısı, fiziki və filosofu Blez Paskalın şərəfinə olaraq təyin edilib. Ciddi tipləşdirmə və struktur proqramlaşdırmaya əsaslanan bu dil uzun illər təhsildə geniş istifadə olunub və neçə-neçə proqramçılar nəslini yetişdirib. Ümumiyyətlə struktur proqramlaşdırmanı çox vaxt onun adı ilə bağlayırlar. Virtin yaratdığı başqa dillər - Euler (1963), Algol-W (1966), PL360 (1968), Modula (1976), Modula-2 (1979), Oberon (1988).



BASIC dili



Tomas Kurtz (Thomas Eugene Kurtz, şəkildə solda) və Con Kemeni (John George Kemeny).

Tomas Kurtz macar əsilli amerikalı riyaziyyatçı Con Kemeni ilə birgə 1964-cü ildə məhşür yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dilini yaratdılar. BASIC (ingilis dilində əsas sözü kimi tərcümə edilir, lakin bu dilin adı həm də abbreviaturadər - Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code, yəni  yeni başlayanlar üçün simvolik təlimatların universal kodu). Bu dil bu günə qədər yaşayır. Hal-hazırda VisualBasic.NET dili öz əcdadına çox oxşamasa da, BASIC ən uzunömürlü dillərdən sayıla bilər.


Objective C dili

Bred Koks (Brad Cox)
Hal-hazırda Apple sistemində istifadə olunan Objective C dilinin müəllifi.



Perl dili

Lari Uol (Larry Wall)
Çox gözəl Perl dilinin yaradıcısı linqvist Lari Uoldur. Bu dilin adının mənası — Practical Extraction and Report Language, yəni Verilənlərin çıxarılmasının və hesabatın hazırlanması üçün praktiki dil.



Python dili


Qvido van Rossum (Guido van Rossum)
Hollandiyalı proqramçı Python (piton) dilini əsas yaradanıdır.



Ruby dili



Yukihiro Matsumoto (Yukihiro Matsumoto)
Yaponiyalı proqramçı 1995-ci ildə Ruby (rubin) adlı dili yaratdı.



PHP dili


Ramsus Lerdorf (Rasmus Lerdorf)



LISP dili

Con Makkarti (John McCarthy)
Məşhur funksional dili LISP (LISt Processing language — siyahıların işlənməsi dili) Con Makkarti tərəfindən yaradılmışdır.



JavaScript dili



Brendan Ayk (Brendan Eich)
Hal-hazırda Mozilla Corporationun baş mühəndisi işləyən Brandan Ayk 1995-ci ildə Netscape Naviqator üçün bu məşhur skript dilini yaratmışdır.


Siyahı təbii ki, tam deyil, burada mən yalnız bir neçə məhşur proqram dillərini qeyd etdim. Komputer aləmində böyük əməyi olan insanların siyahısını bir bloq səhifəsində yerləşdirmək qeyri-mümkündür. Bu insanlar informasiya aləmini öz ixtiraları ilə inkişafa doğru aparıblar və tarixə adlarını qızıl hərflərlə yazıblar. Və hələ nə qədər də olacaq ...
Arzu edirəm, nə vaxtsa bu siyahıda gələcək nəsillər türklərin də adını görsün, inşaallah.

İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 3

Salam,

İnternetdə azərbaycan dilində olan dərsləri axtarıram. İstəyirəm dərslər tapım, və onların siyahısını öz bloqumda yerləşdirim.
Fikirləşirəm ki, hər kəs virtual aləmdə doğma dilimizdə dərslər yazıb istifadəçilərə təqdim edirsə, dəstəklənməlidir. Arzulayıram ki, Azərbaycan dilində dərslər çoxalsın. Millətimizin də azəricə online mənbələrdən maariflənmə imkanları genişlənsin.

Axtarışlara davam edirəm. İnternetdə Pərviz Nəsirovun Adobe After EffectsPhotoshop proqramlarına aid ana dilimizdə video dərslər tapdım. Çox gözəl dərslərdir.

http://www.vimeo.com/nasirovparviz


Sonra Azəri türkcəsinə və ədəbiyyatımıza aid dərslər və məlumatlar toplayan bir sayt tapdım. Orada video dərsləri də gördüm və tarixlərə fikir verəndə hiss olunur yenilənən bir saytdır. Ünvanı budur:

http://www.ana-dili.com

Daha sonra biologiya fənni üzrə bir neçə video dərslər tapdım. Onlar TQDK – nın video dərsləri silsiləsindəndir və telebe.az saytında yerləşdirilib. Tam ünvanı belədir:

http://telebe.az/2010/12/test/

Bu saytda kurs işləri və referatlar da yükləyib baxmaq olar.


Əli İsmayılovun bloqu:

http://linux.dev.az

Bu bloqda maraqlı dərslər və yazılar tapa bilərsiniz.


Bundan əvvəl tapdığım internetdə yerləşdirilən dərslər siyahısına bloqumun "İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 2" səhifəsində baxa bilərsiniz. Ünvan - http://mohammed-shukur.blogspot.com/2011/03/in-2.html

суббота, 12 марта 2011 г.

C# dərsləri azərbaycan dilində. 10-cu dərs.

Salam,
Növbəti C# dərsimizə başlayırıq.

C# dərsləri. 10-cu dərs.

Gəlin giriş formasında olan praktiki dərslərimizi bir neçə nəzəriyyə dərsi ilə davam etdirək. Artıq siz C şarp dili haqda ilkin təsəvvürə maliksiniz. Ona görə bir az geniş tiplər və dəyişənlər haqda danışmağımıza ehtiyac var.

Siz artıq sətir tipi və tam ədəd və kəsr ədədi əks etdirən daha iki tiplə tanış olmusunuz. Tiplər bəhsimiz bir az geniş olacaq, ona görə də ona gələn dərsimizda başlayacayıq. İndi isə gəlin dəyişənlər haqqında bəhs edək.

DƏYİŞƏNLƏR.

Dəyişən hər-hansısa bir tipin elan olunmuş istifadə olunan "nüsxəsidir".

Dəyişənlərə ad verərkən bu qaydalara riayət etmək lazımdır.

Dəyişənin adında hərflərdən (A-Z, a-z), rəqəmlərdən (0-9), alt-xəttdən "_" və "@" simvolundan istifadə oluna bilər. Lakin dəyişənin adında birinci hərf rəqəm ola bilməz, sonrakı hərflərdə isə @ ola bilməz.

Məsələn belə olar: kesrEded, sinif45, @otaq_50.
Belə isə olmaz: 45ci_otaq, sinif@22mekteb.

Ümumiyyətlə tək ingilis dilinin hərfləri yox, başqa dillərdən də istifadə etmək olar. Lakin bunun üçün hər dəqiqə dil registrini dəyişmək lazım olur. Bu isə narahatlıqla başa gəlir və ona görə bu yoldan adətən istifadə olunmur.

Dəyişənlərin adını verəndə həmişə yadınızda saxlayın ki, C# hərflərin registrına həssasdır. Yadınızdadırsa, biz artıq qeyd etmişdik ki, dəyişən bir dəfə elan olunur, ikinci dəfə elan olunması qadağandır.
Yəni belə yazmaq olmaz.


int eded = 5;
int eded = 8;


Lakin C şarpın registra həssaslığı bizə imkan yaradır ki məsələn üç dəyişənə bu adları verək - eded, Eded, və EDED  - və onlar tam fərqli bir dəyişənlər olacaqlar.



int eded = 5;
int Eded = 4;
int EDED = eded + Eded;

Ümumiyyətlə bu cür yazmaq mümkündür, lakin heç məsləhət görülmür, çünki sonra siz özünüz çaşacaqsınız, hansı ad nəyi ifadə edirdi.

Dəyişənləri adlandırmağın bir neçə yolu var. Məsələn biz istifadə etdiyimiz kəsr ədəd üçün dəyişənin adını belə yaza bilərdik:

1) Pascal (məhşur proqramlaşdırma dilinin ənənəsi) - KesrEded
2) Camel (dəvə, yəni ortada hörgüc kimi yekə hərflər var) - kesrEded
3) Uppercase (hamısı böyük hərflə) - KESREDED

Bundan əlavə atl xəttdən də istifadə olunur

4) Alt-xətt ilə başlanan adlar - _eded
5) Ortada alt xətti olan adlar - kesr_eded

Vacib bir qayda ya qanun adlandırmada yoxdur. Sadəcə ümumi ənənələr və C şarpın məsləhətləri mövcuddur. Buna əsasən adi dəyişənlərin və parametrlərin adları balaca hərflərdən başlanması məsləhətdir. Adətən Camel məsləhət görülür. Obyektin adını və xüsusiyyətlərini (bu haqda biz sonrakı dərslərimizdə danışacayıq) əks etdirən dəyişənlər isə böyük hərflə başlansa yaxşıdır. Abbreviaturalar üçün adi həyatda olduğu kimi adətən böyük hərflərdən isdifadə olunur - IO, RAM, YPX, PPX və s. Alt xəttən istifadə bəzi hallarda, məsələn dəyişənləri Visual Studionun İntelliSence-də (siz hərfləri yığarkən köməkçi bir siyahını açan alət) qruplaşdırmaq üçün, istifadə olunur.

Deməli bizə bu an lazım olan odur ki, dəyişənlərimizin adını Camel formasında yazacayıq və bu C#.NET mühiti üçün bəyəniləndir.

Dəyişənlərin adına istədiyimizi verə bilərik, lakin burada məhudiyyət var. Aşağıdakı sözləri C şarp özü istifadə edir, onlar yazılanda göy rəngə boyanırlar. Bu sözlərlə dəyişənləri adlandırmaq olmaz.



Bir neçə dənə də kontekstual sözlər var, onlar bəzi hallarda, yəni istifadə olunan konstruksiyalarda göy rəngə boyanırlar. Onlardan da istifadə etmək lazım deyil.



Hələlik dəyişənlər haqqında bu qədər. Gələn dərsimizdə biz tiplər haqda bəhs edəcəyik.

10-cu dərsin sonu.



вторник, 8 марта 2011 г.

Lətifələr - 2

Lətifələr dinləmək istəyəndə və ya onları internetdə oxuyanda, təəssüf ki, tez-tez əxlaqsız mövzulara aid olanlarla rastlaşırıq. Belə bir fikirə gəldim ki, ara-bir əxlaqlı lətifələrdən bir neçəsini bloqumda yazım.





Müdir katibəyə:
- Vacib müzakirəmiz var. Təcili işçiləri iclasa çağır.
- Selektorla? - deyə katibə soruşur.
Müdir qəzəblə cavab verir:
- Yox, Facebook-la. Belə daha tez olar.

*  *  * 

Tələbə imtahan verir. Müəllim ona sataşmaq məqsədi ilə soruşur:
- De görüm mənə, sən heç bilirsən imtahan nədir?
Tələbə özünü itirmir.
- İmtahan iki ağıllı adamın söhbətidir.
Müəllim yenə də tələbəyə söz atır:
- Bəs əgər onlardan biri ağılsızdısa?
- Onda təəssüf ki o birisi stipendiya almayacaq.

*  *  * 

Kompüter insanı heç zanam əvəz edə bilməyəcək. - Adamyeyən.

*  *  * 

- Nə üçün ağıllı insanlar azdanışan olurlar?
- Bilirsiniz, ağıllı insanların beynində o qədər qırış və əyriliklər var ki, fikirlər orada dolaşır və üzə çıxa bilmir.

*  *  * 

Santexnik psixoanalitikin kabinetdə təmir işini bitirdikdən sonra.
- Mən işimi bitirdim. Sizdən otuz manat.
- Pul sizə lazımdır?
- Bəli.
- Sizin pula ehtiyacınız var?
- Hə-ə...
- Siz bu haqda danışmaq istəyirsiniz?

C# dərsləri azərbaycan dilində. 9-cu dərs.

Salam,
Növbəti C# dərsimizə başlayırıq.

C# dərsləri. 9-cu dərs.

Nəhayət yaxınlaşdıq interaktiv proqramlaşdırmaya. Yəni artıq biz kompüterlə proqram kodu vasitəsilə ünsiyyət qurmağa başlayacayıq.

Keçən dərslərimizdə biz ədəd və sətir tiplərinin bir-birinə çevrilməsi barədə öyrəndik. Biz ToString()Convert alətlərini öyrəndik.

Gəlin sizə üçüncü çevirmə alətini də başa salım, sonra keçək interaktiv proqramlara.
Sətirlərdən ədəd tipinə keşmək üçün Parse()-dən də istifadə olunur.

Belə bir kod yazaq:

String setir = "20";
// tam edede setirden cevrilmis qiymeti veririk ve o onu qebul ede bilir
int tamEded = int.Parse(setir);
Console.WriteLine(tamEded);
Console.ReadKey();

Nəticəni yoxlayaq



Eyni ilə də kəsr ədədi üçün Parse-dən istifadə edək. Lakin yenə də milli fərqləri yada salaq və problem olmasın deyə koda System.Globalization.CultureInfo.InvariantCulture əlavə edək.

String setir = "254.6554";
// kesr edede setirden cevrilmis qiymeti veririk
// medeniyyet formati ise muxtelif ola biler (yeni "," ve ya ".")
double kesrEded = double.Parse(setir, System.Globalization.CultureInfo.InvariantCulture);
Console.WriteLine(kesrEded);
Console.ReadKey();

Yoxlayaq



Parse haqda bu qədər. Zınnimcə hər şey aydın oldu.

Belə bir suallar yarana bilər. Niyə biz konvertasiyanın üç alətini öyrəndik? Hansı daha üstündür? Biri bəs deyilmi? ...
Birincisi tiplərin konvertasiyası çox mühüm bir mövzudur. Bunu tam anlayandan sonra hər hansı bir proqlamlaşmadan danışmaq olar. Mən sizə hələ tiplər haqda çox az məlumat vermişəm. Bir azdan siz başqa tiplər haqda öyrənəcəksiniz, onların hansı yaddaşda nə formada saxlanılır. Köçürəndə hansının qiyməti, hansının isə yalnız yaddaş ünvanı köçürülür. Bu həqiqətəndə asan və tezanlanılan mövzu olmadığından mən istəyirəm siz bu məsələni tədricən öyrənəsiniz. Və bütün növ çevrilmələrdən istifadə edərək tiplərlə yaxından tanış olmağınızı nəzərdə tutmuşam. Ona görə çalışın hər bir çevrilmə üsulundan istifadə edin ki, tiplərdə çətinliklərlə rastlaşmayasınız.

İndi isə keçək interaktivliyə.
Bu günə qədər komputer öz qara konsol ekranında bizə nəsə məlumat verirdi. Bu gündən sonra isə biz də ona məlumat göndərəcəyik. Əslində biz ona artıq ReadKey vasitəsi ilə məlumat göndərirdik.

Gəlin ardıcıllıqla öyrənək.
Console.ReadLine() vasitəsilə biz kompüterə sətir göndərə bilərik.
Bu kodu yığaq:


Console.WriteLine("Bir setir daxil edin ve Enter duymesini basin.");
string s = Console.ReadLine();
Console.WriteLine("Siz bu cumleni daxil etdiniz: " + s);
Console.ReadKey();


Bu kod bizdən hər-hasısa bir cümləni daxil etməyimizi və sonda ENTER düyməsinə basmağımızı istəyir. Mən "salam dunya" sözlərini daxil etdim.
Nəticə belə oldu.



Gürdüyünüz kimi sətir daxil etdik və komputer onu setir kimi qəbul etdi və s adlı string tipli dəyişənə verməklə sonra onu istifadə etdi. Bu interaktivliyin əsas vəzifəsidir. İstifadəçinin daxil etdiyi məlumatı komputerin anlaması və onu sonradan istifadə etməsi.
Gələn dərsimizdə biz interaktiv proqramlaşdırma bəhsimizə davam edəcəyik.

9-cu dərsin sonu.

воскресенье, 6 марта 2011 г.

C# dərsləri azərbaycan dilində. 8-cı dərs.

Salam,
Növbəti C# dərsimizə başlayırıq.

C# dərsləri. 8-cı dərs.


Bu qısa dərsdə mən şərhlər barədə danışacam. Dərslərin ardıcıllığı pozulmur, yox. Sadəcə bizim kodumuz getdikcə qəlizləşir. Və ən əsası isə kodun sətirləri artır. Bu isə o deməkdir ki, bir müddətdən sonra biz öz kodumuza yenidən nəzər salanda, elə də asan olmayacaq dərhal onun mənasını dərk etmək. Bəs indi təsəvvür edin ki, professional proqramçıların kodu minlərlə sətirdən ibarət olur.

Bunun üçün bizə C şarp şərhləri koda əlavə etmək imkanı yaradır.
Şərhlərin koddan fərqi ondadır ki, onu Visual Studio-nun kompilyatoru (bizim C şarp proqram sətirlərimizi maşın koduna çevirən vasitə) onları nəzərə almır. Lap orada şeir də yazsaq belə.

Cşarpda şərhlər üç növ olur.
Birincisi - tək sətir üçün şərh. Bunun üçün sətirin əvəlinə // yazmaq lazımdır.

Gəlin keçək nümumələrə:

Axırıncı kodumuzu yada salaq və oraya şərhlər əlavə edək.


// string tipli setir adli deyiseni elan edirik ve ona "5.65" qiymetini veririk
string setir = "5.65";
// double tipli kesrEded adli deyiseni elan edirik ve setir-i hemin edede ceviririk
double kesrEded = Convert.ToDouble(setir, System.Globalization.CultureInfo.InvariantCulture);
// ekrana neticeni cixardiriq
Console.WriteLine(kesrEded);
// ekrani derhal baglanmaga qoymuruq, o bizim klaviaturada duymeni basmagimizi gozleyir
Console.ReadKey();

Proqramı işə salaq.

Gördüyünüz kimi nəticə eynidir.

Şərhlər Cşarpda tünd yaşıl rəngə boyanır. Qeyd etdiyimiz kimi, // işarəsi ilə başlanan şərhlər tək sətirli şərhlər adlanılır. Yəni bu işarədən sonrakı bütün hərflər şərh kimi anlatılır.

Onu da nəzərə alın ki, şərhləri hər bir dildə yazmaq olar. Misal üçün azəricə yazmaq istəsəniz, sadəcə Visual Studio proyektini Unicode formatında yenidən Save etməyiniz tələb olunacaq. Amma əgər qısa proqram üçün başqa dildə yazmaq problem deyilsə, tələsik və iri həcmli kod üçün tez-tez klaviaturanın dil kodunu dəyişmək cansıxıcı olur.
Ona görə ingilis dilini bilənlər şərhləri ingiliscə yazarlar, qalanlarına isə məsləhət görürəm transliterasiya yolu ilə, yəni ingilis klaviatura dil kodu ilə doğma dilimizdə şərhləri yazmaq. Necə ki mən etdim.
 
Çoxlu sətiri şərh kimi qeyd etmək üçün biz ya hər sətirin qabağına // işarəsi qoymalıyıq, ya da ikinci varintı seçməliyik.

Çox sətirli şərhlərin qabağımda /* , axırında isə */ işarəsi qoyulur.

Misala baxaq.


/* 
string tipli setir adli deyiseni elan 
edirik ve ona "5.65" qiymetini veririk
*/ 
string setir = "5.65";
/* double tipli kesrEded adli deyiseni elan edirik
ve setir-i hemin edede ceviririk
burada biz Convert aletinden istifade edirik
ustegel hele  CultureInfo -sundanda yararlaniriq
*/
double kesrEded = Convert.ToDouble(setir, System.Globalization.CultureInfo.InvariantCulture);
/* ekrana neticeni cixardiriq */
Console.WriteLine(kesrEded);
/* ekrani derhal baglanmaga qoymuruq,
o bizim klaviaturada duymeni basmagimizi gozleyir */
Console.ReadKey();

Fikir verirsinizsə, biz bu şərh tipini bir neçə cür istifadə etdik Əsası odur ki, /* və */ arasında olan hər bir hərfləri C şarp şərh kimi başa düşür.

Belə bir yol da tez-tez istifadə olunur.

string setir = /* bu sherhin bashqa bir numunesidir */ "55";
Console.WriteLine(setir);
Console.ReadKey();

bu kod

string setir = "55";
Console.WriteLine(setir);
Console.ReadKey();

koduna tam ekvivalentdir, setir adlı dəyişən şərhi heç görmürdə.

Şərhin üçüncü tipi isə XML şərhi adlanır. Onun işarəsi /// olur və belə şərhlər boz rəngə boyanır. Bu şərhlərə biz gələcəkdə, klaslar və proyektlər haqda danışanda, nəzər salacayıq və faydasını öyrənəcəyik. Hal-hazırda onların bizə heç bir xeyri yoxdur.

Zənnimcə şərhlər və onların kodu daha da oxunacaqlı etməsi haqda qaranlıq bir yer qalmadı.

Sadəcə bir Visual Studionun düyməsini də sizə öyrədim.

Proqramınızın bir neçə sətirini siçan ilə seçin.


Sonra isə qırmızı xətt ilə əhatə etdiyim düyməni siçanın sol düyməsi ilə klikləyin.



Seçilmiş sətirlər dərhal şərh kimi qeyd olunurlar.



Gördüyünüz kimi proqramın bir hissəsini şərh kimi dərhal işarələmək üçün və C# -a o sətirləri nəzərə almamasını tələb etmək üçün çox asan bir yoldu.

Yenə də o sətirləri seçək


İşarə etdiyim düyməni basaq.


Və dərhal şərh sətirləri yenidən koda çevrilir


Şərhlər barədə bu qədər.

8-ci dərsin sonu.


C# dərsləri azərbaycan dilində. 7-cı dərs.

Salam
İlk yaz ayında növbəti C# dərsimizə başlayırıq.

C# dərsləri. 7-cı dərs.

Keçən dərsimizdə biz sətir tipi ilə ədəd tiplərinin münasibətini aydınlaşdırırdıq.
Bu dərsimizdə mən sizə söz verdiyim kimi, universal bir funksiyanı öyrədəcəm. Bu Convert adlı obyektin bizə yaratdığı imkanlarıdır.

Gəlin bu kodu yazaq.


int tamEded = 10;
string setir = Convert.ToString(tamEded);
Console.WriteLine(setir);
double kesrEded = 5.45;
setir = Convert.ToString(kesrEded);
Console.WriteLine(setir);
Console.ReadKey();

Proqramı işə salırıq:


İndi isə bu kodu yoxlayaq:

string setir = Convert.ToString(10);

Console.WriteLine(setir);
setir = Convert.ToString(5.65);
Console.WriteLine(setir);
Console.ReadKey();


Nəticəyə nəzər yetirək:



Əla. İstədiklərimiz alındı. Bəs deyəcəksiniz ki, elə nöqtəToString() vasitəsi ilə də bunu əldə etmişdik. Və o kod daha qısa idi. Tamamilə düzdür. Bu həqiqətəndə belədir. Və sətirə çevirəndə yalnız nöqtəToString() -dən istifadə olunur.
Lakin mən qeyd elədiyim kimi, Convert universal bir alətdir. Bəs sətiri ədədə çevirmək istəsək. Burada bizim köməyimizə Convert gəlir.

Gəlin yazaq.
  
string setir = "10";
int tamEded = Convert.ToInt32(setir);
Console.WriteLine(tamEded);
setir = "5,65";
double kesrEded = Convert.ToDouble(setir);
Console.WriteLine(kesrEded);
Console.ReadKey();

 Nəticəyə baxaq:



Alındı. Amma ...

Diqqətli oxuyucular mütləq fikir verəcəklər ki, burada mən setir adlı dəyişənə "5.65" yox, "5,65" qiyməti verdim. Diqqət edin bu qaydaya: Bunun səbəbi nədir? Səbəb ondadır ki, adi halda C# dili ingilis formatı (rəqəm, tarix və s.) ilə işləyir. Və bu formatlar millətlər arası fərqlənir. Misal üçün mənim kompüterimdə XP-nin rus variantı instal olunub. Deməli kompüterim rəqəmlərin rus format variantı ilə işləyir. Ona görə də biz əvvəllərdə proqramda 5.65 yazırdıq, amma ekrana (rus Windows əməliyyat sisteminin konsol ekarnına) 5,65 çıxırdı.

Bəs nə etməli?

Birinci yol budur. Özümüz diqqət edək və sətiri ədədə çevirəndə dırnaq arası əməliyyat sisteminə uyğun nöqtə və ya vergül yazaq. Misal üçün axırıncı kodumuzda mən öz kompüterimdə

setir = "5.65";

yazsaydım, proqram səhv barədə mənə məlumat verərdi.

Lakin C# çox ağıllı bi dildir, və bizə lazım olan bütün imkanları yaradır. Sadəcə bir az öyrənməliyik.
Bizə kömək edən alət IFormatProvider interfeysi olacaq. İnterfeys barədə biz hələ söhbət açmayacayıq. Sadəcə bu millətlər arası format problemini həll edən alətdir. Burada biz onun aşağıda qeyd olunan bir metodunu əzbərləyəcəyik.

System.Globalization.CultureInfo.InvariantCulture 

Gəlin bu kodu yazaq


string setir = "5.65";
double kesrEded = Convert.ToDouble(setir, System.Globalization.CultureInfo.InvariantCulture);
Console.WriteLine(kesrEded);
Console.ReadKey();


Yoxlayaq:



Alındı. Düzdür, ekranda yenə də vergül işarəsi qaldı, lakin biz artıq kodda 5.65 standart ingilis variantını verə bildik.

Bu dərsimizi burada tamamlayaq və növbəti dərsimizdə mövzunu davam etdirəcəyik.

7-ci dərsin sonu. 

İnternetdə Azərbaycan dilində dərslər - 2


Salam,

İnternetdə azərbaycan dilində olan dərsləri axtarıram. İstəyirəm dərslər tapım, və onların siyahısını öz bloqumda verim.
Fikirləşirəm ki, hər kəs virtual aləmdə doğma dilimizdə dərslər yazıb istifadəçilərə təqdim edirsə, dəstəklənməlidir. Arzulayıram ki, Azərbaycan dilində dərslər çoxalsın.

http://inf-math.narod.ru/riyaziyyat.htm - Riyaziyyat
http://azdizayner.com/dizayn/blog.html - Dizayn, CorelDRAW və Photoshop
http://alismayilov.blogy.az/ - Əməliyyat sistemləri və proqramlaşdırma
http://www.azgraf.net/SizinDersler/ - Müxtəlif dizayn və proqramlaşdırma dərsləri
http://www.oxuyuruq.biz - Məktəb fənləri üzrə multimedik dərslər (Pulludur)
http://www.compuser.info - Ofis və proqramlaşdırma dərsləri
http://raminorucov.wordpress.com - Java və Oracle dərsləri
http://www.ilkaddimlar.com - Müxtəlif proqramlar və dillər haqda dərslər

Belə resurslar tapdıqca, əlavə edəcəm. 

суббота, 5 марта 2011 г.

Azəri türkü Zeynəb Tonun müvəffəqiyyəti


Bu xəbəri eşidəndə çox şad oldum. Arzu edirəm ki, bu cür xanımlarımız çox olsun. Dünyada öz savadları ilə hörmət qazansınlar və millətimizin adını ucaltsınlar.

Azəri türkü Zeynəb Ton dünyanın 40 yaşa qədər olan 40 ən yaxşı professorlar siyahısına daxil olub.
36 yaşında belə bir uğura imza atmaqla Zeynəb Ton sadəcə ailəsinin, Azərbaycanın və Türkiyənin deyil, bütün Türk dünyasının sevgisini qazanmış olub.


1992-ci ilə kimi Türkiyənin Bursa şəhərində yaşayan Zeynəb Ton Volleybol Federasiyasından təqaüd alaraq ABŞ-a yola düşüb və orada Pensilvaniya ştatının ali məktəbində İnşaat Mühəndisliyi fakültəsini bitirib. Sonra isə Zeynəb Harvard Universitetində doktorluq dərəcəsinə yüksəlib.


Daha sonra Harvard Universitetinin Biznes Məktəbində koordinasiya və tədarük zəncirləri idarəçiliyi fənnini tədris edən Zeynəb Ton keçən il Harvard tələbələrinin səsləri ilə ən yaxşı müəllim adını qazanıb.

Ailəlidir. İki uşağı var. Adları Əli və Hakan.


Zeynəb Tonun bloqu –  http://www.zeynepton.com/

Zeynəb Tonun tvitteri –  http://twitter.com/zeynepton